پروفسور عمر یاغی
قائم مقام موسسه علوم نانو انرژی کاولی و عضو هیئت علمی دانشگاه برکلی
اثر: چارچوب های فلز آلی (MOFs)
حوزه دریافت جایزه: علم و فناوری نانو
سال تولد: 1966
محل تولد: اردن
جایزه سال ۲۰۱۵ مصطفی(ص) به بهترین اثر در حوزه علم و فناوری نانو اعطا میشود به جناب آقای پروفسور عمر یاغی بهخاطر سهم بینظیر ایشان در طراحی و تولید طبقاتی از ترکیبات با عنوان چارچوب های فلزآلی (MOFs)، چارچوب های زئولیت ایمیدزولات (ZIF/ Zeolite Imidazolate Frameworks) و چارچوب های کوالانسی آلی (COFs/ Covalent Organic Frameworks).
پلیمرها، زیولایتها، مواد دارویی، فولاد و سیمان از جمله مفیدترین مواد ساخت بشر هستند که از ترکیبات ارگانیک یا غیرارگانیک تولید میشوند. پروفسور یاغی توانسته است برای اولین بار موادی بسازد که از ترکیب دو واحد ارگانیک و غیر ارگانیک باشد؛ واحدهایی که با پیوند سخت در قالب مواد بلوری محکم با نام قالبهای غیرمتخلخل (Non Porous Metal Organic Frameworks) ساخته شوند. این مواد دوگانه در مخازن گاز (هیدروژن، متان، و دی اکسید کربن)، جداسازی هیدروکربن، کاتالیز و بهتازگی در الکترونیک کاربرد دارند. پروفسور یاغی این نوع شیمی را از ابتدای علوم پایه تا مقطع کاربرد تولید کرده است. شرکت BASF اخیرا اختراع وی را بازاریابی میکند.
سالهاست که هدف علم شیمی ساخت مواد از طریق طراحی بوده است. چالش آن بوده که ایجاد واحدهای ارتباطی در ابعاد گسترده به مواد بیشکلِ طرحناپذیر منجر میشود. اختراع یاغی این رویا را به واقعیت تبدیل و نوعی از شیمی را ابداع کرده است که تا کنون به تولید گستردهترین نوع مواد منجر شده. توانایی شکلدهی به این مواد به دلخواه، بر اهمیت آن افزوده و قابلیت کاربردهای گستردهای را در بر داشته؛ قابلیتی که در بیش از یکهزار آزمایشگاه دانشگاهی وصنعتی به اجرا درآمده است. این امر توانسته دانشمندان جوان بسیاری را از سراسر جهان برای ورود به علم شیمی و پژوهش در حوزه مواد نو ترقیب کند.
پروفسور عمر یاغی دانشمندی امریکایی-اردنی است که در سال ۱۹۶۶ در امان اردن متولد شد. او مدرک لیسانس را در رشتۀ شیمی از دانشگاه نیویورک (سال ۱۹۸۵)، و مدرک دکترایش را از دانشگاه ایلینویس اروبانا (سال ۱۹۹۰) دریافت کرد. از سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲ در مقطع فوق دکترا در دانشگاه هاروارد مشغول به تحصیل بوده و از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۷ در دانشگاه آریزونا، از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۵ در دانشگاه میشیگان و یو سی اِل اِی، و از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۱ در مقام استادی مشغول به کار بوده است. در حال حاضر استاد رشته شیمی دانشگاه برکلی است.
پرفسور یاغی بهخاطر تلاش در طراحی مواد، صاحب جوایز بیشماری است. او در سال ۲۰۰۴ جایزه مدال ساکونی از جامعه شیمی کشور ایتالیا، و در سال ۲۰۰۷ جایزه پژوهش و تولید برنامه هیدروژن را بهخاطر اثر منحصربهفردش در زمینه ذخیرهسازی هیدروژن کسب کرده است. در سال ۲۰۰۹ نیز برای تولید پایههای اولیه برای طراحی مواد جدید، جایزه ACS جایزه شیمی مواد را دریافت نمود. همچنین در سال ۲۰۱۵ جایزه بینالمللی شاه فیصل را بهطور مشترک با پروفسور مایکل گراتزل از انستیتیو فناوری فدرال سوییس کسب کرد. او دارای کرسی استادی بیش از ۱۰ دانشگاه در کشورهای چین، کره جنوبی، ویتنام، عربستان سعودی، و امارات عربی است؛ بیش از ۲۰۰ مقاله در معتبرترین مجلههای جهانی به چاپ رسانده و در زمره پنج دانشمند بزرگ جهان بهشمار میآید.